صلوات هم مداد است هم مداد پاک کن!
گفتاري از آيت ا... مجتبي تهراني
صلوات هم مداد است هم مداد پاک کن!
رُوِي عَن الحَسنَ بن عَلِي العَسکَري (صَلَواتُ ا... عَلَيهما) قالَ:
«أَکْثِرُوا ذِکْرَ ا... وَ ذِکْرَ الْمَوْتِ وَ تِلَاوَةَ الْقُرْآنِ وَ الصَّلَاةَ عَلَي النَّبِي (صلي ا... عليه و آله وسلم) فَإِنَّ الصَّلَاةَ عَلَي رَسُولِ ا... عَشْرُ حَسَنَات»(1)
روايت از امام عسکري (عليه السلام) منقول است که حضرت فرمودند:
زياد به ياد خدا باشيد، «اَکثِرُوا ذِکرَ ا... تَعالي»، اين ذکر(ياد) به معناي ذکر دروني است، چون در جمله بعد دارد: «و ذِکْرَ الْمَوْتِ» ومرگ نيز فراموشت نشود، چون در اين عبارت ذکر به معناي ذکر دروني است.
ذکر در عبارت اوّل نيز به قرينه، به معناي ياد است، نه ذکر زباني و اين ذکر نقش سازنده دارد. حضرت مي‌فرمايند: خدا يادت نرود، مرگ هم فراموش نشود. اين دو سفارش، دروني بود؛ حضرت دو سفارش بيروني هم فرموده‌اند.
سوم: قرآن زياد بخوانيد «وَ تِلَاوَةَ الْقُرْآنِ». تلاوت قرآن آثار بسيار زيادي دارد و از نظر معنوي، نورانيت مي‌آورد.
چهارم: زياد درود بر پيامبر بفرستيد، «وَ الصَّلَاةَ عَلَي النَّبِي». حضرت سفارشات قبل را بدون علّت فرمودند و فقط براي همين سفارش علّت فرمودند: «فَإِنَّ الصَّلَاةَ عَلَي رَسُولِ ا... عَشْرُ حَسَنَات» چون صلوات بر پيامبر اکرم (صلي ا... عليه و آله وسلم) ده حسنه محسوب مي‌شود.
مسأله صلوات بحث مفصلي است که در اين‌جا اشاره‌اي مي‌کنم. صلوات هم نقش اثباتي دارد وهم نقش محوي. اين‌که حضرت مي‌فرمايند: هر يک صلوات وقتي در نامه عمل ثبت و ضبط مي‌شود، ده حسنه نوشته مي‌شود، نقش اثباتي است. از طرف ديگر حضرت در روايت ديگري مي‌فرمايند، نقش محوي نيز دارد، يعني نقش استغفار هم دارد.
در روايت متعدّد داريم که صلوات نقش نفي‌اي هم دارد، يعني از يک طرف حسنه نوشته مي‌شود؛ از طرف ديگر، سيئه‌اي هم پاک مي‌شود، به تعبير ديگر صلوات، دو چهره‌اي است؛ اين که مي‌گويند: بهترين ذکر صلوات است، به علّت دو چهره‌اي بودن او است. صلوات هم مداد است، هم مداد پاک کن. لذا بسيار به صلوات سفارش شده است.
جنبه اثباتي صلوات نيز بحث مفصلي است، حتّي در يک روايت داريم وقتي کسي صلوات بفرستد، برايش ده حسنه مي‌نويسند، از آن طرف ملائکه هفتاد صلوات براي او مي‌فرستند، از طرف ديگر هم خدا هفتصد درود بر او مي‌فرستد. جنبه ضريب صلوات بسيار بالا است و ما نمي‌دانيم که در فرستادن يک صلوات چه خبرها است. لذا امام عسکري (عليه السلام) سفارش به صلوات فرمودند.
پي‌نوشت
1. بحارالأنوار، ج 75، ص 37