یــــار ســـــخن

امام علي(ع) هم اجاره نشين بود

پرهيز از سكونت در خانه هاي مجلل

پس از جنگ جمل با مشورتهاي فراوان تصويب شد كه حضرت اميرالمؤمنين علي عليه السلام در شهر كوفه مستقر شود، بزرگان كوفه قصر سفيدي در نظر گرفتند كه امام علي عليه السلام را در آن‌جا سكونت دهند تا به امور حكومتي بپردازد، وقتي حضرت اميرالمؤمنين علي عليه السلام متوجه اين حركت كوفيان شد، فرمود: «من حاضر نيستم تا ديوار خانه‌ام از ديوار منزل بيچارگان بالاتر و خانهام از خانه مستمندان بهتر باشد»(1)

بنابراين درخانه هاي معمولي كوفه سكونت گزيد و بر كشور پهناور اسلامي آن روز كه امروزه حدود پنجاه كشور اسلامي است فرمانروايي ميكرد.

اعتراض به خانه گران قيمت يك فرماندار

امام علي عليه السلام تا شنيد كه شريح قاضي (يكي از كارگزاران امام ) خانه گران قيمتي خريده، با او برخورد كرد و با ارسال نامه‌اي تند، وي را از زندگي اشرافي پرهيز داد.

به من خبر دادند كه خانهاي به هشتاد دينار خريده، و سندي براي آن نوشتهاي، و گواهاني آن را امضا كردهاند.

شريح گفت: آري اي اميرمؤمنان(!2) امام عليه السلام نگاه خشم آلودي به او كرد و فرمود: «اي شريح! بهزودي كسي به سراغت ميآيد كه به نوشتهات نگاه نميكند، و از گواهانت نميپرسد، تا تو را از آن خانه بيرون كرده و تنها به قبر بسپارد.

اي شريح! انديشه كن كه آن خانه را با مال ديگران يا با پول حرام نخريده باشي، كه آن‌گاه خانه دنيا و آخرت را از دست دادهاي. اما اگر هنگام خريد خانه، نزد من آمده بودي، براي تو سندي مينوشتم كه ديگر براي خريد آن به درهمي يا بيش‌تر، رغبت نميكردي و آن سند را چنين مينوشتم:

اين خانه اي است كه بنده اي خوار شده، و مرده اي آماده كوچ كردن، آن را خريده، خانه اي از س-راي غرور، كه در محله نابودشوندگان، و كوچه هلاك شدگان قرار دارد، اين خانه به چهار جهت منتهي ميگردد.

يك سوي آن به آفت‌ها و بلاها، سوي دوم آن به مصيبت ها، و سوي سوم به هوا و هوسهاي سست كننده، و سوي چهارم آن به شيطان گمراه كننده ختم ميشود، و در خانه به روي شيطان گشوده است.

اين خانه را فريب خورده آزمند، از كسي كه خود به زودي از جهان رخت برمي بندد، به مبلغي كه او را از عزت و قناعت خارج و به خواري و دنياپرستي كشانده، خريداري نموده است.

هرگونه نقصي در اين معامله باشد، بر عهده پروردگاري است كه اجساد پادشاهان را پوسانده، و جان جباران را گرفته، و سلطنت فرعونها چون كسري و قيصر و تبع و حمير را نابود كرده است. و آنان كه مال فراوان گرد آوردند، و بر آن افزودند، و آنان كه قصرها ساختند، و محكمكاري كردند، طلاكاري نمودند، و زينت دادند، فراوان اندوختند، و نگهداري كردند، و به گمان خود براي فرزندان خود گذاشتند، اما همگي آنان به پاي حسابرسي الهي، و جايگاه پاداش و كيفر رانده ميشوند، آن‌گاه كه فرمان داوري و قضاوت نهايي صادر شود، پس تبهكاران زيان خواهند ديد(3) به اين واقعيتها عقل گواهي مي دهد هرگاه كه از اسارت هواي نفس نجات يافته، و از دنياپرستي به سلامت بگذرد.(4)

اعتراض به خانه مجلل يكي از دوستان

امام علي عليه السلام يكي از ياران خود علاء بن زياد را كه خانه مجللي در بصره داشت، نصيحت كرد و فرمود:

تو در قيامت به چنين خانه اي نيازمندتري.

با اين خانه وسيع در دنيا چه ميكني؟ در حالي كه در آخرت به آن نيازمندتري.

آري اگر بخواهي مي تواني با همين خانه به آخرت برسي! در اين خانه وسيع مهمانان را پذيرايي كني، به خويشاوندان با نيكوكاري بپيوندي، و حقوقي كه بر گردن تو است به صاحبان حق برساني، پس آن‌گاه تو با همين خانه وسيع به آخرت نيز ميتواني پرداخت.(5)

امام علي عليه السلام و اجاره نشيني

امام علي عليه‌السلا‌م وقتي كه ميخواست ازدواج كند، خانه مسكوني نداشت اما نداشتن خانه مسكوني مانع از تشكيل زندگي نبود.

قبل از ازدواج با فاطمه زهرا سلا‌م ا... عليه اتاقي از منزل حارثه بن نعمان اجاره كرد و عروسي حضرت اميرالمومنين علي عليه السلام در آن صورت گرفت، تا آن‌كه بعدها در كنار خانه رسول خدا صلي ا... عليه و آله خانه اي براي خود ساخت.(6)

پينوشتها

1. امام علي عليه السلام، جرج جرداق ، ج 1، ص 81

2. شريح بن حارث را عمر منصب قضاوت داد و حدود 60 سال در مقام خود باقي ماند اما سه سال در دوران عبدا... بن زبير از قضاوت كناره گرفت و در زمان حجاج استعفا داد، در دوران حكومت امام عليه السلام خلافي مرتكب شد كه او را به روستايي در اطراف مدينه تبعيد كرد و دوباره به كوفه بازگرداند.

3. مو منون، 78

4. نامه 3 نهج البلاغه، معجم المفهرس مؤلف

5. طبقات ابن سعد، ج 8 ، ص 14 - و - الاصابه، ج 8، ص 158 - و - اخبار الموفقيات، ص 376

6. انوار نعمانيه، ص 18 - و - بحارالانوار، ج 9

محمد دشتي- الگوي رفتاري امام علي (ع) در نهج البلاغه